Onderscheid maken tussen echte en niet-echte diamanten
Onderscheid niet-diamant van diamant, d.w.z. dat we trachten te achterhalen of het geen zirkoon, mozaniet betreft of enig ander diamantstimulerend materiaal. Indien we zeker zijn dat het een diamant betreft gaan we met de estimatie.

Diamanten graderen
Voor kleinere partijen diamanten sorteren we ze in overeenkomstige grootte en vormen zoals bijvoorbeeld in ronde, princes, gebroken, moderne en oude slijpvormen.

Voor grotere diamanten gebeurt dit voor iedere diamant afzonderlijk gebaseerd op 4 cs van de steen.

Karaat gewicht
Voor elke edelsteen, de meeteenheid van het gewicht is karaat. Een karaat is verder onderverdeeld in 100 punten. Bijvoorbeeld, een diamant van 50 punten is een ½ karaat in gewicht of 0,50 ct.. Een diamant van 75 punten in gewicht is ¾ karaat of 0,75 karaat in gewicht. De indeling van een diamant begint vanaf een punt.

De gemakkelijkste manier om het gewicht van een diamant te bepalen is dit: 1 karaat is gelijk aan 0,2 gram.

Er is overigens een grote kans dat 2 diamanten in dezelfde vorm afkomstig uit één en dezelfde ruwe steen toch 2 verschillende taxaties krijgen naarmate de proporties.

De prijsstelling van diamant volgt geen statistische logica als de goudmarkt. Bijvoorbeeld, de waarde van een diamant in 1 ct kost bedraagt (veel meer dan het dubbele) dan de diamant in ½ karaat. Er is bijgevolg geen evenredigheid en bovendien speelt de factor zeldzaamheid naarmate de diamant groter wordt.

Helderheid
The second in command within the famous 4Cs is the clarity of a diamond. Mostly, it is determined by various factors like the number, nature, position, size, colours of internal characteristics and surface features. In most of the cases, diamonds are a piece of pure carbon but sometimes, in the process of crystallization, other minerals close by or even other bits of carbon forming more quickly may have become trapped within the cooling mass.

De zuiverheid van geslepen diamant. De steen kan zowel in- als uitwendig kenmerken vertonen. De inwendige bestaan veelal uit gletsen (inwendige scheuren), resten koolstof die niet geheel uitgekristalliseerd zijn of insluitingen van stikstof. Ze komen in allerlei vormen voor maar ook in diverse gradaties van intensiteit. Het zijn groeilijnen die de opbouw van de ruwe steen laten zien. Ook zijn er uitwendige kenmerken zoals "baard", die overblijft wanneer de steen te hard gesneden is, en "nijf" die achterblijft wanneer de steen zuinig gesneden is. Beide kenmerken zijn op de rondist te zien. Al deze kenmerken bepalen de zuiverheid van de steen die in verschillende categorieën wordt ingedeeld: LC, VVS1, VVS2, VS1, VS2, SI1, SI2, P1, P2, P3. De beoordeling hiervan gebeurt altijd visueel met een loep en onder een lamp die een licht uitstraalt gelijkwaardig aan daglicht. De loep heeft een vergroting van 10 en is een achromaat vrij van sferische en chromatische aberraties. Dit wil zeggen dat de diamant volledig scherp en zonder kleurafwijkingen kan waargenomen worden door de lens van de loep.

Tabel voor de zuiverheid t.o.v. zichtbaarheid van de inwendige kenmerken (10x vergroot):

Kleur
Hoe een kleurdiamant beoordeeld wordt, is tamelijk subjectief. Een zuivere diamant is kleurloos. Meestal geldt dan ook; hoe minder kleur, hoe zuiverder dus, hoe waardevoller. Bepaalde relatief veel voorkomende verkleuringen zoals geel laten de waarde van de diamant dalen. Uiteraard blijven deze stenen waardevol; in 2011 werd een gele diamant geveild voor circa 8 miljoen euro. Minder voorkomende kleuren zoals roze en blauw zorgen daarentegen voor een waardestijging; in 2010 bracht een roze diamant het recordbedrag van 34 miljoen euro op. Ook zwarte diamant die mogelijk van buitenaardse oorsprong is, is zeldzaam. In 2011 en 2012 ontdekten wetenschappers voor het eerst hemellichamen die volgens hen voornamelijk uit diamant bestaan, al wordt de claim uit 2011 betwist.

De kleur wordt bepaald aan de hand van een set zogenaamde ijkstenen (de zogenaamde masterstones). Dit is een door verschillende vooraanstaande diamantairs beoordeelde verzameling stenen met verschillende kleuren in de hoogste graden, die als standaarden worden beschouwd. De beoordeling gebeurt meestal visueel (met het oog). Tegenwoordig zijn er ook elektronische beoordelingen mogelijk, bijvoorbeeld door een fotospectrometer.

Het IDC (International Diamond Council) gebruikt een kleurenschema.

Slijpvorm

De diamant kan in verschillende geslepen vormen voorkomen. De meest gebruikte slijpvorm is de briljant, die Antwerpenaar Marcel Tolkowsky in 1919 bedacht na wiskundige berekeningen van de lichtberekening en totale intern reflectie.

Andere veel voorkomende slijpvormen zijn:

• Ovaal, 56 facetten
• Princess, 76 facetten, rechthoekige vorm
• Marquise of Navette, 56 facetten, lensvormig. Deze moeilijke slijpvorm wordt toegeschreven aan Lodewijk XIV
• Peer, 58 facetten, in vorm van een waterdruppel
• Emerald, 48 tot 50 facetten, opgebouwd uit rechthoekige facetten aan elke kant en aan de hoeken
• Hart